Các hệ thống phanh cơ bản và phổ biến đang được sử dụng trên các loai máy câu phổ biến

SVS, 4×4 SVS, Mag, Magtrax, Ultra Mag, Mag ForceV, Mag ForceZ, IVCB, Flying Arm, Pitch Centrifugal, Infiniti Brake, DC, Inifity Brake, SVS Infinity, Knobb và công nghệ phanh máy câu tiếp theo là gì, chúng ta chưa biết trước được.

Điều đó tùy thuộc vào tính linh hoạt và sáng tạo của các công ty sản xuất máy câu. Tuy nhiên, trong bài này tôi sẽ giới thiệu với các bạn những công nghệ phanh được dùng phổ biến trong các loại máy câu phổ biến.

Tại sao máy câu cần phanh ?

Phanh được dùng trong các máy câu có hai nhiệm vụ chính, 1) để điều chỉnh tốc độ quay ban đầu của ống cuộn dây (spoon) khi chuẩn bị cho ném và rê mồi. Trước khi ném mồi, việc đầu tiên chúng ta cần làm là móc con mồi vào lưỡi câu, tiếp đến là điều chỉnh cài đặt phanh phù hợp để con mồi có tốc độ bay-rơi theo ý muốn. 2) là để giảm giảm tốc độ của ống chỉ trong các quá trình khác như ném, rê mồi, khi chống lại lực cản của cá phanh sẽ được dùng cùng với hệ thống hãm tải (hay được gọi là hệ thống điều chỉnh lực kéo (của cá)).

1. Phanh ban đầu: tại sao phanh sử dụng ban đầu trước khi ném mồi lại cần thiết? Hãy tưởng tượng sau khi bạn đã hoàn thành việc móc mồi câu vào lưỡi câu, việc tiếp theo là nghĩ đến bạn sẽ sử dụng kỹ thuật câu nào, khoảng cách ném mồi là bao xa và dự định vị trí mồi rơi trên mặt nước. Và Vutttt, bạn đã ném mồi. Tuy nhiên bạn không lường trước được rằng tốc độ của dây câu thoát ra khỏi ống cuộn lúc nào cũng nhanh hơn so với tốc độ bay của mồi, do đó dây câu được tuôn ra rất nhiều, trong khi mồi của bạn chưa bay được bao xa. Thêm một chút gió, hoặc kỹ thuật câu của bạn còn yếu, chắc chắn một điều không thể tránh khỏi là dây câu đã thoát ra khỏi ống chỉ quá nhiều do tác động của gió hoặc dây chìm xuống do lực hút của Trái đất sẽ làm cho nó bị mắc lại với nhau, xoắn dây, rối dây là không thể tránh khỏi. Và đây là lý do mà phanh ban đầu được sử dụng, nó sẽ giải quyết vấn đề trên điều chỉnh tốc độ ra dây phù hợp với tốc độ bay của mồi, tránh bị rối hoặc xoắn dây.
2. Phanh giảm tốc. Trong quá trình ném mồi, kể cả sau khi bạn đã cài đặt đúng phanh ban đầu nhưng tốc độ dây câu được tuôn ra từ ống cuộn và tốc độ bay của mồi vẫn chưa thể phù hợp 100%. Bên cạnh đó tốc độ bay của mồi còn phụ thuộc rất nhiều vào các yếu tố khác như: Tốc độ gió, độ thành thạo cũng như khả năng ném mồi chính xác của bạn. Do vậy chắc chắn rằng tốc độ bay của dây câu (hoăc tốc độ quay của ống cuộn dây spool vẫn luôn cao hơn tốc độ bay của mồi. Lúc này, bạn sẽ sử dụng phanh giảm tốc để điều chỉnh cho phù hợp. Độ giảm tốc là từ từ, do vậy kết hợp sử dụng giữa phanh ban đầu và phanh giảm tốc bạn sẽ có một màn ném mồi chuẩn xác và đạt yêu cầu, khả năng rối dây hoặc xoắn dây trên không trung sẽ là rất thấp.

Các hệ thống phanh cơ bản và phổ biến đang được sử dụng

Các máy câu hiện tại đều đang áp dụng hai hệ thống phanh chính đó là hệ thống phanh ly tâm và phanh sử dụng nam châm (phanh từ tính). Hai hệ thống phanh này chắc chắn tiếp tục thống trị công nghệ phanh trong các dòng máy câu trong thập kỷ tới. Bởi vì chúng dễ sản xuất và hoạt động tốt. Ngoài ra phanh cơ cũng được sử dụng, tuy nhiên nó không được sử dụng phổ biến mà chỉ được sử dụng trên một số máy câu đặc biệt.

Hệ thống phanh ly tâm sử dụng ma sát của các khối hoặc các vòng được nén bên trong các trục quay. Lưc của phanh tỷ lệ với diện tích tiếp xúc tạo ma sát của ống cuộn dây spool (proportional to the square) . Do vậy khi tốc độ ống chỉ giảm do sử dụng phanh, lực phanh sẽ lớn hơn nhiều so với khi ống cuộn quay chậm. 

Thông thường các máy câu sử dụng phanh ly tâm ném mồi vẫn tốt và chuẩn kể cả với tốc độ ném chậm, giống như khi ném bóng, mồi sẽ bay nhanh vào cuối quá trình ném mồi chứ không phải bay nhanh ngay từ đầu. Và khi kể cả bạn bắt đầu ném mạnh ngay từ khi bắt đầu so với ném với lực bình thường, tốc độ bay của mồi trong giai đoạn đầu của quá trình ném mồi cũng không có nhiều khác biệt nếu máy bạn đang dùng sử dụng công nghệ phanh ly tâm.

Hệ thống phanh SVS (thường được sử dụng trong các dòng máy câu của Shimano) cho phép bạn thay đổi cấu hình phanh tỷ lệ thuận với số  vòng-khối phanh tạo ma sát khi tiếp xúc với trục quay của ống cuộn dây spool, và mỗi tỷ lệ tiếp xúc tương ứng với số phanh có thể cài đặt, thường là từ 4 đến 6 số và các cài đặt số phanh này sẽ được thực hiện bằng tay. 4×4 SVS (Scorpion 1000) là hệ thống cho phép bạn thay đổi số bằng cách quay số và cả hai hệ thống này của SVS đều cho phép điều chỉnh cài đặt phanh lên và xuống.

Phanh ly tâm được đánh giá là kém hiệu quả hơn một chút ở tốc độ chậm so với khi dùng trong điều kiện ống cuôn spool đang quay ở tốc độ cao vì các khối phanh trượt trên dầu ở bề mặt của ống cuộn. Do tác động của dầu làm giảm bớt lực phanh thông thường.

Phanh ly tâm được đánh giá là kém hiệu quả hơn một chút ở tốc độ chậm so với khi dùng trong điều kiện ống cuôn spool đang quay ở tốc độ cao vì các khối phanh trượt trên dầu ở bề mặt của ống cuộn. Do tác động của dầu làm giảm bớt lực phanh thông thường.

Hệ thống phanh nam châm (phanh từ tính) sử dụng lực điện từ, lực này xuất hiện giữa nam châm và kim loại khi chúng chuyển động gần nhau, trong trường hợp này là bề mặt hoặc trục ống cuộn spool khi quay. Lực phanh gần như tỷ lệ thuận với tốc độ của ống cuộn dây. Lực phanh tỷ lệ nghịch với khoảng cách giữa nam châm và ống cuộn.

Hệ thống phanh nam châm là hệ thống phanh đầu tiên có thể điều chỉnh lực từ bên ngoài, bằng cách thay đổi khoảng cách giữa nam châm và bề mặt hoăc trục của ống cuôn bằng cách quay số. Nó có thể có phạm vi điều chỉnh rộng, nhưng có lực phanh lớn hơn nhiều ở tốc độ chậm hơn so với hệ thống ly tâm. Phanh ở tốc độ cao ít lực phanh hơn hệ thống ly tâm và thông thường, tốc độ di chuyển ban đầu của mồi câu của những máy câu dùng phanh nam châm sẽ nhanh hơn mồi của những máy câu dùng hệ thống phanh ly tâm.

Phanh ly tâm được đánh giá là kém hiệu quả hơn một chút ở tốc độ chậm so với khi dùng trong điều kiện ống cuộn spool đang quay ở tốc độ cao vì các khối phanh trượt trên dầu ở bề mặt của ống cuộn. Do tác động của dầu làm giảm bớt lực phanh thông thường.

Do khả năng điều chỉnh lực phanh khá cao ở tốc độ chậm, hệ thống nam châm hoạt đông tốt để ném mồi với tốc độ giảm tốc cao, như khi ném mồi trong điều kiện gió to. Do vậy phanh nam châm được dùng khá phổ biến trong các dòng máy trung và cao cấp.

Phanh cơ học (Casting control cap), thông thường được điều chỉnh bằng lực cơ học nhờ tác đông cơ học từ bên ngoài. Phanh này có nhiệm vụ hoạt động để thay đổi lực phanh ban đầu và lực phanh của phanh cơ học gần như luôn ổn định bất kể tốc độ quay của ống cuộn dây. 

 Lực phanh ổn định sẽ được thêm vào, và nó đẩy các cấu hình của phanh lên cao. Lực phanh của hệ thống phanh này tương đối nhỏ hơn các hệ thống khác, nhưng hiệu quả của nó là rất cao, lực phanh là không đổi dù cho tốc độ của ống cuộn có thay đổi như thế nào. Do vậy nó sẽ rất phù hợp cho những loại hình câu thường có tải nặng do cá lớn, hoặc điều kiện câu khắc nghiệt như gió to.

Các hệ thống phanh nam châm thông thường bao gồm một bảng phanh với 3-5 nam châm nhỏ được đăt gần ống cuộn spool. Các hệ thống nam châm gần đây sử dụng cánh quạt điện dẫn để điều chỉnh tốt hơn. Quay số thay đổi cường độ từ trường giữa hai nam châm hình chữ C, trong đó rôto cảm ứng chuyển động.

Như vậy trên thị trường máy câu cá hiện nay có hai dòng phanh cơ bản, mời các bạn tìm hiểu về các loại phanh cụ thể được sử dụng trên các máy câu phổ biến tại đây.